গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ হ’ল ইতিমধ্যে ডায়েবেটিছ নথকা মহিলাৰ গৰ্ভাৱস্থাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধত হোৱা এক প্ৰকাৰৰ তেজ্ত উচ্চ শৰ্কৰাৰ মাত্ৰা । গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ হোৱা মহিলাসকলৰ সাধাৰণতে পিছৰ কালত টাইপ ২ ডায়েবেটিছ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বেছি। গুৰুগ্ৰামৰ চি কে বিৰলা হাস্পতালৰ প্ৰসূতি আৰু স্ত্ৰীৰোগ বিজ্ঞানৰ মুখ্য পৰামৰ্শদাতা ডাঃ আস্থ দয়ালে শ্বেয়াৰ কৰিছে, “গোলকীয়ভাৱে প্ৰায় ২%ৰ পৰা ১০% গৰ্ভৱতী মহিলাৰ গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ হ’ব পাৰে, কিন্তু এছিয়ানসকলৰ মাজত ইয়াৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱ বহু বেছি। গৰ্ভাৱস্থাৰ সময়ত আমাৰ… শৰীৰটো ইনচুলিন প্ৰতিৰোধী হৈ পৰে। অৰ্থাৎ আমি চেনি হজম কৰিবলৈ ইনচুলিন কম ফলপ্ৰসূভাৱে ব্যৱহাৰ কৰো হৰম’নৰ পৰিৱৰ্তন হ’লে আমি পৰ্যাপ্ত পৰিমাণৰ ইনচুলিন উৎপাদন কৰিব নোৱাৰো, আৰু প্ৰসৱৰ পিছত এই অৱস্থা স্বাভাৱিক হৈ পৰে, কিন্তু গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ ৰোগীৰ প্ৰায় ৫০% মহিলাৰ পিছৰ কালছোৱাত টাইপ ২ ডায়েবেটিছ হয়।”
গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ: নিদান আৰু বিপদ
গতিকে গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ কেনেকৈ নিৰ্ণয় কৰিব? “আমি গ্লুক’জ চেলেঞ্জ টেষ্টৰ জৰিয়তে গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ নিৰ্ণয় কৰো, য’ত ৭৫ গ্ৰাম গ্লুক’জ দিয়া হয় আৰু মহিলাগৰাকীয়ে চেনিৰ বোজা হজম কৰিব পাৰে নেকি চাবলৈ ২ ঘণ্টাৰ ভিতৰত চেনিৰ মাত্ৰা পৰীক্ষা কৰা হয়। ১৪০গ্ৰাম/ডেচিলিটাৰৰ ওপৰৰ মানটোৱে গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছৰ ইংগিত দিয়ে।” ডাঃ আস্থা। দয়ালু
বিপদৰ বিষয়ে কওঁতে ডাঃ দয়ালে কয়, “যদি আপোনাৰ গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ থাকে, তেন্তে জন্মৰ সময়ত শিশুটিৰ ওজন বৃদ্ধি হোৱাৰ সম্ভাৱনা বেছি, যাৰ ফলত প্ৰসৱ কৰাটো কঠিন বা চিজাৰিয়ান অস্ত্ৰোপচাৰৰ সম্ভাৱনা বেছি। লগতে শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত সমস্যাৰ আশংকাও বেছি। জন্মৰ সময়ত, চেনি কম হোৱা, বা শিশুৰ হাইপ’গ্লাইচেমিয়া, জণ্ডিচ, অকাল জন্ম আৰু শৈশৱৰ মেদবহুলতা।”
গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ কেনেকৈ পৰিচালনা কৰিব ?
গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছৰ ব্যৱস্থাপনা জীৱনশৈলীৰ পৰিৱৰ্তনৰ পৰা আৰম্ভ হয়, য’ত তত্বাৱধানত খাদ্য আৰু ব্যায়ামৰ প্ৰয়োজন হয়। ডাঃ দয়ালে গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পৰা উপায়সমূহৰ তালিকা প্ৰস্তুত কৰিছে:
১) সুষম খাদ্য: চেনিযুক্ত খাদ্য আৰু ৰিফাইন কাৰ্বহাইড্ৰেট কমকৈ থকা কিন্তু ফল-মূল, শাক-পাচলি, গোটা শস্য আৰু ক্ষীণ প্ৰটিনযুক্ত সুষম খাদ্য গ্ৰহণ কৰক। সঘনাই সৰু সৰু আহাৰ গ্ৰহণ কৰক আৰু গোটেই দিনটো আপোনাৰ কাৰ্বহাইড্ৰেট খাওক যাতে তেজৰ চেনিৰ মাত্ৰা সুস্থিৰ কৰি ৰখাত সহায় কৰে। তত্বাৱধানত খাদ্য পৰিকল্পনাৰ বাবেও ডায়েটিচিয়ানৰ ওচৰলৈ যাব পাৰি।
২) নিয়্মিত ব্যায়াম কিন্ত সাবধানে : নিয়মিত ব্যায়ামে ইনচুলিনৰ সংবেদনশীলতা বৃদ্ধি কৰাত সহায় কৰে আৰু চেনিৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। গৰ্ভাৱস্থাত যদি আন কোনো উচ্চ বিপদজনক কাৰক নাথাকে তেন্তে নিয়মীয়াকৈ মধ্যমীয়া শাৰীৰিক কাৰ্য্যকলাপ, যেনে খোজ কঢ়া, সাঁতোৰ বা প্ৰসৱৰ পূৰ্বে যোগাসন কৰিব পাৰি।
৩) তেজৰ চেনিৰ মাত্ৰা নিৰীক্ষণ কৰা: প্ৰসৱৰ আগলৈকে চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি নিয়মিতভাৱে (সাপ্তাহিক বা পষেকীয়াকৈ যদি ভালদৰে নিয়ন্ত্ৰিত হয় বা অধিক সঘনাই) নিৰীক্ষণ কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয়, কিয়নো গৰ্ভাৱস্থাৰ লগে লগে চেনিৰ মাত্ৰা বৃদ্ধি হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে। আপোনাৰ মাত্ৰাৰ খবৰ ৰাখিলে বিভিন্ন খাদ্য আৰু কাৰ্য্যকলাপে আপোনাৰ তেজৰ চেনিৰ ওপৰত কেনে প্ৰভাৱ পেলায় সেই কথা বুজিবলৈ সহায় কৰিব পাৰে আৰু প্ৰয়োজনীয় সালসলনি কৰিবলৈ অনুমতি দিব পাৰে।
৪) ওজন নিয়ন্ত্ৰণঃ গৰ্ভাৱস্থাত সুস্থ ওজন বজাই ৰাখিবলৈ চেষ্টা কৰক আৰু প্ৰতিমাহে ১-২ কিলোগ্ৰামতকৈ অধিক ওজন বৃদ্ধি নকৰিব। গৰ্ভাৱস্থাত ওজন কমাটো বাঞ্ছনীয় নহয় যদিও যদি আপুনি অতিৰিক্ত ওজন হয় তেন্তে গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ চিকিৎসকৰ তত্বাৱধানত ওজন কমাব পাৰে।
লগতে পঢ়ক:
মধুমেহৰ বিষয়ে থকা ১২ টা ভ্ৰান্ত ধাৰণা
৫) মানসিক চাপৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰাঃ মানসিক চাপৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰাটোও গুৰুত্বপূৰ্ণ, কিয়নো উচ্চ মানসিক চাপৰ মাত্ৰাই তেজৰ চেনিৰ মাত্ৰাত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। মানসিক চাপ কমোৱাত সহায়ক হোৱাকৈ গভীৰ উশাহ-নিশাহ, ধ্যান বা প্ৰসৱৰ পূৰ্বে মালিচ আদি শিথিলতা কৌশল অভ্যাস কৰিব লাগে।
৬) সচেতন হওক: আপুনি গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছৰ বিষয়েও পঢ়িব লাগে, ইয়াৰ বিষয়ে ক’ব লাগে, গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছৰ বিষয়ে নিজকে জ্ঞান দিব লাগে, আৰু আপোনাৰ চিকিৎসক, সহায়ক গোট বা আন গৰ্ভৱতী মহিলাৰ পৰা সহায় ল’ব লাগে যিসকলে গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছৰ অভিজ্ঞতা লাভ কৰিছে।
“প্ৰায় ৯০% গৰ্ভৱতী মহিলাই জীৱনশৈলীৰ পৰিৱৰ্তনৰ জৰিয়তে নিজৰ চেনি নিয়ন্ত্ৰন কৰিব পাৰে, কিন্তু প্ৰায় ১০% গৰ্ভৱতী মহিলাক তেজৰ চেনিৰ মাত্ৰা ফলপ্ৰসূভাৱে নিয়্ন্ত্ৰন কৰিবলৈ ইনচুলিনৰ প্ৰয়োজন। আপোনাৰ চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ সযতনে পালন কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু প্ৰসৱৰ পূৰ্বে সকলো এপইণ্টমেণ্টত উপস্থিত থকাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। আপোনাক বহুবিষয়ক যত্নৰ প্ৰয়োজন হ’ব পাৰে।” আপুনি এটা ভাল এন আই চি ইউ আৰু এণ্ডক্ৰাইন’লজিষ্টৰ সুবিধা থকা তৃতীয় পৰ্যায়ৰ যত্নৰ জন্ম কেন্দ্ৰত প্ৰসৱৰ পৰিকল্পনা কৰিব লাগে, আপোনাৰ সৈতে প্ৰসূতি চিকিৎসকে আপোনাৰ অৱস্থা নিবিড়ভাৱে নিৰীক্ষণ কৰি পথ প্ৰদৰ্শন কৰিব।’-আস্থা দয়ালে কয়।